✍️ ویکتوریا آزاد
۱۳ مهر ۱۴۰۴
در جغرافیای جدید خاورمیانه، آرایش پایگاههای نظامی و گذرگاههای راهبردی بهگونهای تغییر کرده که نقشهای تازه از موازنهی قدرت پیرامون ایران را ترسیم میکند؛ نقشهای که سه نقطهی بگرام، زنگزور و العديد را به هم پیوند میدهد — سه رأس یک مثلث که بهروشنی نشان میدهد ایران در محاصرهی یک کمربند امنیتی و اطلاعاتی قرار گرفته است.
🔹 ضلع شرقی: بگرام، دروازهی نفوذ از افغانستان
پایگاه هوایی بگرام که پس از خروج داوطلبانه نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۲۱ به دستور جوبایدن بهدست طالبان افتاد، امروز بار دیگر در مرکز توجه امریکای تحت رهبری ترامپ قرار گرفته است.
در ماههای اخیر گزارشهایی منتشر شده که نیروهای ویژهی آمریکا و ناتو، با هماهنگی غیرعلنی با طالبان، دستکم بخشهایی از بگرام را برای عملیات اطلاعاتی و ضدتروریستی بازسازی کردهاند.
گرچه واشنگتن رسماً این همکاری را اعلام نکرده، اما افزایش پروازهای ناشناس، رفتوآمد مستشاران و تحرکات اطلاعاتی در شرق افغانستان گویای آن است که بگرام دوباره به حلقهی نظارتی علیه حکومت ایران، چین و روسیه بدل شده است — این بار نه با پرچم اشغال، بلکه در قالب «توافقهای میدانی پشتپرده».
🔹 ضلع جنوبی: العديد، قلب فرماندهی آمریکا در خلیج فارس
پایگاه العدید در قطر از سال ۲۰۰۳ مرکز اصلی عملیات هوایی آمریکا در منطقه است. از این پایگاه، مأموریتهای نظارتی و پهپادی بر فراز خلیج فارس، عراق، سوریه و حتی افغانستان هدایت میشود.
در سال ۲۰۲۴ گسترش قابلتوجه تجهیزات اطلاعاتی و سامانههای پدافند هوایی در العديد، نشان داد که این پایگاه به مرکز هماهنگی امنیتی ناتو–اسرائیل–اعراب در جنوب ایران تبدیل شده است. بسیاری از پروازهای شناسایی از همین محور انجام میشود و دادههای آن در شبکهی فرماندهی مشترک در تلآویو و رامشتاین (آلمان) تحلیل میگردد.
🔹 ضلع شمالغربی: زنگزور، حلقهی اتصال قفقاز به ناتو
منطقهی زنگزور در جنوب ارمنستان و مرز ایران–ارمنستان، در سالهای اخیر به نقطهی اصطکاکی میان ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان تبدیل شده است. ترکیه و باکو با پشتیبانی آشکار اسرائیل و چراغسبز غرب در پی ایجاد «کریدور زنگزور» هستند؛ گذرگاهی که عملاً ایران را از قفقاز و اروپا جدا میکند و مسیر ترانزیت مستقیم ناتو از ترکیه به دریای خزر را میگشاید.
در همین راستا، رزمایشهای مشترک ترکیه–آذربایجان در نزدیکی مرز ایران افزایش یافته و پهپادهای اسرائیلی در منطقهی نخجوان و زنگزور مستقر شدهاند. این محور شمالغربیترین ضلع محاصرهی ایران است؛ جایی که امنیت مرزی ایران بهطور مستقیم در معرض رصد ناتو و اسرائیل قرار گرفته است.
🔹جمعبندی: حلقهی مهار جدید حکومت ایران
سه نقطهی بگرام، العديد و زنگزور، اگرچه در ظاهر پراکندهاند، اما در تحلیل نظامی یک مثلث فشار و مهار ژئوپلیتیکی را شکل میدهند که مأموریت آن نظارت بر ایران از سه جبههی شرقی، جنوبی و شمالغربی است.
- از شرق، طالبان و آمریکا احتمالا در یک همکاری تاکتیکی جدید وارد شدهاند.
- از جنوب، قطر و بحرین به مراکز عملیاتی ناتو و اسرائیل بدل شدهاند.
- از شمالغرب، کریدور زنگزور مرز ایران با ارمنستان را تهدید میکند.
این چیدمان، نشانگر دکترین محاصرهٔ غیرمستقیم ایران است: بدون درگیری نظامی آشکار، ولی با محاصرهی اطلاعاتی، لجستیکی و ترانزیتی، اتفاقی که میتواند در یک روند نه چندان طولانی مدت منجر به اقدامات نظامی بزرگی شود.
📣 نتیجهگیری
باید صریح گفت: این آرایش ژئوپلیتیکیِ محاصرهکننده نه علیه مردم ایران که علیه رژیم حاکم طراحی شده — و این امر برای همهٔ ما نکتهای مثبت است اما طبعا هزینه های انسانی دربر خواهد داشت. اگر رژیم توانِ راهبری و تدبیر داشت، هرگز خود را در چنین وضعیت آسیبپذیری قرار نمیداد. اگر در ایران یک انقلاب بزرگ و گسترده اتفاق می افتاد ای بسا اقدام نظامی لازم نبود. بهرحال ما از تنگتر شدن حلقهٔ مهار بر این رژیم استقبال میکنیم؛ قدم بعدی باید متمرکز بر ایجاد و پشتیبانی از شرایطی باشد که منجر به سرنگونی کامل و پایدارِ این رژیم گردد — نه صرفاً تغییرات ظاهری یا تعویض مدیریتی. این پشتیبانی باید هوشمند، حقوقی و چندوجهی باشد: افزایش فشار دیپلماتیک و تحریمی علیه ساختارهای کلیدی رژیم، تقویت شبکههای مدنی و رسانهای داخل و خارج، حمایت از نهادهای حقوقی بینالمللی برای پیگیری جنایات و فساد، و فراهم کردن ابزارهای اطلاعاتی و امنیتی که اپوزیسیون دموکراتیک بتواند جایگزینی مشروع و منتخب برای مردم ایران فراهم کند.
هدف نهایی روشن است: پایان دادن به حکومت فعلی و برپایی حکمرانیای که احترام به آزادیها، احیای قانون و حق حاکمیت مردم را تضمین کند.
💎 @iranyarannetwork1398
